Ταξίδι στα πιο όμορφα ελληνικά μέρη, ανάμεσα και η Σιάτιστα!

Επισκεπτόμαστε ορεινά ή πεδινά παραδοσιακά χωριά, περιδιαβαίνουμε λιθόστρωτα καλντερίμια, υποκλινόμαστε μπροστά σε μεγαλειώδη αρχοντικά και αποτίνουμε φόρο τιμής σε κάποια από τα πιο όμορφα χωριά της Ελλάδας.

Συρράκο

Το Συρράκο, σκαρφαλωμένο στην απότομη πλαγιά του όρους Περιστέρι (ή Λάκμος) σε ύψος 1.200 μ. και σε απόσταση 52 χλμ. νοτιοανατολικά της πόλης των Ιωαννίνων, είναι παιδί της πέτρας. Κάθε κτήριο στο Συρράκο, από τα χαμόσπιτα μέχρι τα καλοδιατηρημένα αρχοντικά και τα παντοπωλεία, αποτελεί τμήμα μιας λίθινης ενότητας, αδιάσειστος μάρτυρας παρελθοντικής οικονομικής ευημερίας. Ξενώνες και εστιατόρια τηρούν κατά γράμμα το νόμο των Τζουμέρκων, ενώ το βουκολικό τοπίο ολοκληρώνουν οι βρύσες και τα καλντερίμια.Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το παλιό πέτρινο, τριώροφο σχολείο, το οποίο είναι και το μεγαλύτεροι κτίσμα του χωριού.

Στο Συρράκο δεν επιτρέπονται μηχανοκίνητα οχήματα με αποτέλεσμα να διατηρείται άθικτο το παραδοσιακό του χρώμα. Η είσοδος οχημάτων επιτρέπεται μέχρι την είσοδο του χωριού, οπού ένα πέτρινο γεφύρι συνδέει το χωριό με τον σύγχρονο δρόμο.

Από το Συρράκο κατάγονται: Ο ποιητής του 19ου αιώνα Κώστας Κρυστάλλης, ο ποιητής και αγωνιστής του 1821 Γεώργιος Ζαλοκώστας και ο αγωνιστής του 1821 και πρώτος συνταγματικός πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ιωάννης Κωλέττης.

Αράχωβα

Το 16ο αιώνα, στο άκουσμα της λέξης «Αράχωβα» σκεφτόταν κανείς τον ήσυχο οικισμό στους πρόποδες του Παρνασσού. Σήμερα, όμως, η Αράχωβα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το πιο κοσμοπολίτικο χειμερινό θέρετρο της Ελλάδας! Το πέτρινο ρολόι μάς προϋπαντεί στην κουκλίστικη κωμόπολη, ο κεντρικός δρόμος μας οδηγεί στην Πλατεία Λάκκα και τα σκαλιά του Εγκάρσιου μάς προκαλούν να τ' ανεβούμε. Αφού απολαύσουμε τη θέα από την εκκλησία του Αϊ Γιώργη, κατηφορίζουμε στον κεντρικό δρόμο με σκοπό να υποκύψουμε σε gourmet πειρασμούς και παραδοσιακές γεύσεις!

Στη δυτική έξοδο του χωριού προβάλει η μορφή του Γεωργίου Καραϊσκάκη πάνω σε τριακόσιες πέτρες που θυμίζουν τα κεφάλια των νεκρών Τούρκων που είχε ζητήσει ο αρχιστράτηγος Καραϊσκάκης, για το μνημείο που στήθηκε, αμέσως μετά το τέλος της νικηφόρας Μάχης.

Στο Ηρώο λαμβάνουν χώρα εκδηλώσεις τις παραμονές των εθνικών εορτών με τις παρελάσεις των σχολείων και τις καταθέσεις στεφάνων από τους τοπικούς φορείς.

Ως έθιμο έχει φτάσει έως τις μέρες μας, ένας μικρός μαθητής του Δημοτικού Σχολείου Αράχωβας συνήθως, με το πέρας της κατάθεσης να παίρνει ένα από τα στεφάνια και σκαρφαλώνοντας έως την προτομή από το πίσω μέρος να δαφνοστεφανώνει το μεγάλο στρατηγό της Ελλάδας και έπειτα να του στρίβει τα μουστάκια με τέτοια απλότητα, όπως ο εγγονός παίζει με τον παππού του.

Η Αράχωβα ανέκαθεν αποτελούσε πόλο έλξης σημαντικών ανθρώπων παγκοσμίου βεληνέκους: Ο Αριστοτέλης Ωνάσης παρέα με τον Ουίνστον Τσόρτσιλ (1959), η Μαρία Κάλλας (1959), Οι Μπίτλς (1967), η Τζάκι Κένεντι και τόσοι άλλοι έχουν αφήσει το στίγμα της παρουσίας τους στο διάσημο χωριό.

Δίκορφο

 

Δίκορφο, ένα ανόθευτο κομμάτι γης, στα Ζαγοροχώρια. Ο οικισμός χρονολογείται τουλάχιστον από το 1431 ("Μικρή Τζοντίλα"), όταν μαζί με άλλους οικισμούς της περιοχής συνθηκολόγησε με τους Τούρκους και απέκτησε προνόμια, με αντάλλαγμα 38 "βοϊνίκηδες", άνδρες στην υπηρεσία των σουλτανικών στάβλων. Ωστόσο, στην περιοχή έχουν ανακαλυφθεί ερείπια φρουρίου και αγγεία της ύστερης ρωμαϊκής περιόδου. Το 1835 ιδρύθηκε ελληνικό σχολείο και Παρθεναγωγείο το 1890.

Ένα ελληνικό χωριό όπου ο τουρισμός δεν κατόρθωσε να διεισδύσει. Τα πρώτα «σκιρτήματα», όμως, είναι εμφανή, με κουκλίστικους ξενώνες και εστιατόρια που υμνούν την ηπειρώτικη κουζίνα.

Άνω Δολιανά

Τα Άνω Δολιανά «στέκουν» περήφανα στις πλαγιές του Πάρνωνα. Αμφιθεατρικά χτισμένα σε υψόμετρο 1.050 μ., έχουν χαρακτηριστεί ως το «μπαλκόνι της Αρκαδίας». Πραγματικά, το βλέμμα ταξιδεύει στο οροπέδιο της Τρίπολης, ενώ ευδιάκριτα είναι το Μαίναλο και ο Χελμός.

Λίκνο της Επανάστασης του 1821, που ονοματίζει ήρωες και το αρχηγείο του Νικηταρά.

Ένας τόπος όπου ακόμα είναι ευδιάκριτες και οι τέσσερις εποχές του χρόνου, σε ένα οικοσύστημα πλούσιο και παρθένο.

Άγιος Αχίλλειος

 

Οι Πρέσπες, ανακηρυγμένες, σε εθνικό δρυμό -τον μεγαλύτερο της χώρας μας- προστατεύονται από τη Συνθήκη Ramsar και συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους υδροβιότοπους της Γηραιάς Ηπείρου. Τα χωριά που αγγίζουν τις όχθες τους ελάχιστα. Σημαντικότερα εξ αυτών, ο παραδοσιακός οικισμός των Ψαράδων στη Μεγάλη Πρέσπα και ο Άγιος Αχίλλειος, το νησάκι που «πλέει» στα γαλήνια νερά της Μικρής Πρέσπας. Σύμφωνα με ένα θρύλο λέγεται ότι μόνο 11 σπίτια υπάρχουν εκεί, καθώς το δωδέκατο πάντα καταρρέει! Ευτυχώς, το ένα έχει μετατραπεί σε ξενώνα!

Στο νησί του Αγίου Αχιλλείου υπάρχουν αρχαιολογικά καθώς και βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία με σημαντικότερη τη βασιλική εκκλησία του 10ου αιώνα.

Όσο για τους Ψαράδες, είναι ο μοναδικός ελληνικός οικισμός στις όχθες της Μεγάλης Πρέσπας. Στο παραλίμνιο χωριό βρίσκονται αρκετά ενοικιαζόμενα καταλύματα και ψαροταβέρνες και αποτελεί εδώ και χρόνια το κέντρο των εκδηλώσεων «Πρέσπεια» με σημαντικές συναυλίες.

Μονεμβασιά

 

Στον πολυτραγουδισμένο βράχο στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Λακωνίας, βρίσκεται η μοναδική βυζαντινή καστρόπολη που έφτασε έως το σήμερα σχεδόν ανέπαφη από το χρόνο. Η Μονεμβασιά είναι περισσότερο γνωστή από το μεσαιωνικό φρούριο και παραμένει ζωντανή, με ιππότες να «ξεπηδούν» από τα καλντερίμια και ζευγάρια να ζουν το απόλυτο όνειρο σε έναν τόπο με άρωμα Μεσαίωνα. Στα διασωθέντα κτήρια και τις δομές στο κάστρο περιλαμβάνονται αμυντικές κατασκευές του εξωτερικού κάστρου και αρκετές μικρές βυζαντινές εκκλησίες.Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος καταγόταν από τη Μονεμβασιά, όπου και βρίσκεται σήμερα ο τάφος του.

Βαδίζουμε στην οδό που πήρε το όνομά του, το κεντρικό λιθόστρωτο καλντερίμι με μαγαζάκια τοπικών προϊόντων, λιγοστά cafes, εξίσου λιγοστά ταβερνάκια.

Δίλοφο

Μόνο 32 χλμ. από τα Ιωάννινα απέχει το βασίλειο της πέτρας. Εν μέσω πυκνής βλάστησης και κοντά στη χαράδρα του Βίκου, το Δίλοφο μας συστήνει έναν τόπο, όπου τα πάντα είναι λιθόχτιστα. Καλντερίμια, αρχοντικά και χαμόσπιτα, εκκλησιές, βρύσες και τοξωτά γεφύρια δηλώνουν υποταγή στο πιο σκληρό και άκαμπτο φυσικό υλικό. Ανάμεσά τους και η ψηλότερη κατοικία στα Ζαγοροχώρια, ύψους 13,5 μέτρων, το αρχοντικό Μακρόπουλου. Σύμφωνα με την παράδοση, ο γιος ενός πλούσιου Ζαγορίτη παντρεύτηκε μία κοπέλα από το γειτονικό χωριό Κουκούλι. Όταν εγκαταστάθηκαν στο σπίτι του γαμπρού στο Δίλοφο, η κοπέλα εξέφρασε έντονη νοσταλγία για το χωριό της. Τότε λοιπόν, ο σύζυγος έκτισε το πανύψηλο αρχοντικό για να μπορεί η γυναίκα του να αγναντεύει το χωριό της από τα ψηλότερα πατώματα του.

Η απαγόρευση διέλευσης αυτοκινήτων μέσα από τον οικισμό έχει βοηθήσει σημαντικά στην διατήρηση του παραδοσιακού χαρακτήρα του Κεντρικού Ζαγορίου. Είναι χαρακτηριστικό δείγμα Ζαγορίτικης αρχιτεκτονικής, καθώς όλα τα κτίσματα είναι φτιαγμένα από τον τοπικό σχιστόλιθο, γι' αυτό τον λόγο το χωριό έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός, όπου μόνο ανακατασκευάζονται ή αναστηλώνονται παλαιά κτίρια.

Η πρώτη ονομασία του χωριού ήταν Σομποτσέλι (στα βλάχικα σημαίνει «τόπος με πολλά νερά») απόλυτα δικαιολογημένη καθώς σε κοντινή απόσταση βρίσκονται οι ποταμοί Βοϊδομάτης και Μπαγιώτικος που προσφέρονται για extreme sports, όπως rafting.

Καλαρρύτες

 

Ο οικισμός ήκμασε ιδιαίτερα τον 18ο αι. με το εμπόριο (υφαντά, μετάξι από τη Θεσσαλία, ακατέργαστα δέρματα ζώων κ. ά.) και την ανάπτυξη της χειροτεχίας (έργα σε ασήμι και χρυσό)· κατά την περίοδο αυτή αρκετοί κάτοικοι των Καλαρρυτών διατηρούσαν εμπορικούς οίκους σε πολλά ευρωπαϊκά κέντρα.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι, από την εποχή του χαλκού, κάτοικοι βρέθηκαν σε αυτή την περιοχή. Στην αρχαιολογική θέση Άβατος, που βρίσκεται Β.Α. των Καλαρρυτών στην απόκρημνη πλαγιά από την πλευρά του ποταμού Καρλίμπου, παραπόταμου του Καλαρρύτικου, έχουν βρεθεί λείψανα τείχους αρχαίας μικρής πόλης. Πιθανολογείται ότι πρόκειται για την αρχαία πόλη της Αθαμανίας Άκανθα/ος. Διακρίνονται επίσης μια πύλη και πύργος. Το 1917 βρέθηκε χάλκινο άγαλμα βοδιού, στο δε αρχαιολογικό μουσείο Ιωαννίνων παραδόθηκε χέρι χάλκινου ειδωλίου. Η απόσταση από την κοινότητα είναι περίπου 1 ώρα με τα πόδια. Ο αρχαιολογικός χώρος δεν είναι οργανωμένος και η πρόσβαση είναι δύσκολη.

Οι Καλαρρύτες σήμερα αναπτύσσονται με αργά και σταθερά βήματα. Και καλόγουστους ξενώνες θα βρείτε, και μικρά οικογενειακά εστιατόρια και θα νιώσετε πως βρίσκεσαι στο σπίτι σας! Δείτε τη Μονή Κηπίνας, χτισμένη το 13ο αιώνα ανάμεσα σε κατακόρυφους βράχους, που ορθώνονται πάνω από τον Καλαρρύτικο Ποταμό!

Νυμφαίο

Με ένα παρθένο δάσος οξιάς να οριοθετεί τον οικισμό, με χιόνι να καλύπτει Νυμφαίο το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου και με πετρόχτιστα αρχοντικά να αποτελούν τη φυσική συνέχεια του περιβάλλοντος, η βλάχικη ονομασία του (Νιβεάστα) δικαιολογείται απόλυτα. Αυτό το ομορφοχώρι της Φλώρινας, σε υψόμετρο 1.346 μ. στο όρος Βίτσι είναι ο δεύτερος καλύτερος παραδοσιακός οικισμός της Ευρώπης.

Περπατούμε γύρω από την κεντρική πλατεία και γυρίζουμε πίσω στο χρόνο αντικρίζοντας το λαογραφικό μουσείο «Σπίτι των Χρυσικών». Στις καλαίσθητες προθήκες του εκτίθενται ολόκληρες συλλογές εργαλείων χειροτεχνικής χρυσοχοΐας, ανδρικά και γυναικεία κοσμήματα, αργυρά, εκκλησιαστικά σκεύη, γαμήλια στέμματα, οικιακά σκεύη καθώς και μήτρες και μετάλλια γνωστών Ελλήνων χαρακτών. Στο μουσείο φιλοξενείται, επίσης, σπάνιο αρχειακό υλικό από τον Μακεδονικό Αγώνα, όπως επιστολές του Παύλου Μελά, του Γερμανού Καραβαγγέλη και του στρατηγού Παπούλια και, ακόμη έγγραφα του Μακεδονικού Κομιτάτου Αθηνών και του Εθνικού Κέντρου Μοναστηρίου. Σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους του κτιρίου εκτίθεται αρχειακό υλικό, αντικείμενα και φωτογραφίες 42 προσωπικοτήτων που σφράγισαν τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας: επιφανείς Βλάχοι που υπήρξαν ευεργέτες, αγωνιστές του 1821, διδάσκαλοι του Γένους, ποιητές, πρωθυπουργοί, τραπεζίτες του εξωτερικού και κοσμηματοπώλες. Στην κατοχή του μουσείου βρίσκονται και πολλές παραδοσιακές ενδυμασίες από τις οποίες παρουσιάζεται ένας πολύ μικρός αριθμός.

Την μεγαλύτερη ανάπτυξη στην ιστορία του ο οικισμός την γνώρισε Ππρί το 1630 που οι κάτοικοι άρχισαν να επιδίδονται στην ασημουργία και ανέδειξαν το χωριό τους σε περιώνυμο κέντρο αργυροχρυσοχοΐας όλης της Μακεδονίας για τους υπόλοιπους τρεις αιώνες.

Το Νυμφαίο ανέδειξε σημαντικούς αγωνιστές κατά τη διάρκεια της Ελληνικής επανάστασης του 1821, καθώς επίσης και ευεργέτες, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει ο Μίχας Τσίρλης.

Στο χωριό επίσης υπάρχει και το μισογκρεμισμένο στρατηγείο του Παύλου Μελά, ενώ το παλιό σχολείο του χωριού, η Νίκειος Σχολή, δωρεά του Νυμφαιώτη Ιωάννη Ζαν Νίκου (1875-1930), η οποία δε λειτουργούσε για πολλά χρόνια λόγω έλλειψης μαθητών, αποτελεί πλέον Συνεδριακό κέντρο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Στην περιοχή δραστηριοποιείται η οργάνωση του Αρκτούρου με ένα περιβαλλοντικό κέντρο ενημέρωσης για την καφέ αρκούδα και τον λύκο ενάμισι χιλιόμετρο έξω από το χωρίο. Στις εγκαταστάσεις αυτές φιλοξενούνται 13 αρκούδες, οι οποίες έχουν κατασχεθεί από αρκουδιάρηδες και ζωολογικούς κήπους, και αρκετοί λύκοι αντίστοιχα ζώα για τα οποία θεωρείται αδύνατη η επανένταξη τους στο φυσικό περιβάλλον.

Σαμαρίνα

 

Το πιο ψηλό χωριό της χώρας, η Σαμαρίνα, βρίσκεται σε υψόμετρο 1.450 μ. και είναι το τελευταίο χωριό του νομού Γρεβενών, στα δυτικά.

Ανέδειξε πολλούς αγωνιστές κατά την Ελληνική επανάσταση του 1821.Κατά την έξοδο του Μεσολογγίου η Μακεδονική Φρουρά ήταν η εμπροσθοφυλακή των πολιορκημένων με αποτέλεσμα να έχουν τα περισσότερα θύματα από τα πυρά των Οθωμανών. Οι επιζήσαντες Σαμαριναίοι της εξόδου ήταν 33 και προς τιμή τους τραγουδιέται ακόμη το γνωστό δημοτικό τραγούδι "Παιδιά της Σαμαρίνας". Κατά το Μακεδονικό Αγώνα, σημαντική ήταν η προσφορά των Σαμαριναίων. Σπουδαία μορφή της περιόδου, ήταν ο οπλαρχηγός Γεώργιος Λεπιντάτος (καπετάν Αρκούδας).

Γύρω από την κεντρική πλατεία στη Σαμαρίνα απλώνονται ψησταριές και ταβέρνες, που ενίοτε εκτελούν και χρέη καφετέριας, καθώς οι περισσότερες επιχειρήσεις ανοίγουν Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή.

Σιάτιστα

 

Η πατρίδα ξακουστών γουναράδων στην Κοζάνη, είναι χωρισμένη σε δύο τμήματα: τη Γεράνεια και τη Χώρα. Περιδιαβαίνοντας τα πλακόστρωτα σοκάκια της πρώτης, νιώθουμε πως αρχίζει ένας διάλογος με την ιστορία εδώ στη Σιάτιστα.

Η οικονομική ανάπτυξη του οικισμού στηρίχτηκε κατά κύριο λόγο στο εμπόριο που διεξήγαγαν οι Σιατιστινοί έμποροι – πραματευτάδες μαζί με τους εμπόρους άλλων μακεδονικών πόλεων όπως η Καστοριά, η Κοζάνη, η Έδεσσα, η Θεσσαλονίκη κ.λ.π. με τη Βενετία στην αρχή και στη συνέχεια με τις χώρες της Βαλκανικής και της Κεντρικής Ευρώπης. Η Βενετία, η Τεργέστη, το Βουκουρέστι, το Βελιγράδι και η Βιέννη ήταν πόλεις οικείες για τους Σιατιστινούς πραματευτάδες.

Τα προϊόντα που μετέφεραν ήταν δέρματα, γουναρικά, κρόκος και βαμβάκι και εισήγαγαν μεταξωτά υφάσματα, κρύσταλλα και πορσελάνες, καθρέφτες με ξύλινες επιχρυσωμένες κορνίζες, κοσμήματα με πολύτιμους λίθους κ.ά., πολλά από τα οποία σώζονται σήμερα σε διάφορες οικογένειες.

Στο κέντρο του χωριού, ανάμεσα σε κλειδαμπαρωμένες πόρτες με σιδερόκαρφα, το Αρχοντικό Πούλκως προκαλεί δέος.

Από την εποχή της Ελληνικής επανάστασης του 1821 ανέδειξε ονομαστούς αγωνιστές όπως τον Γεώργιο Παπάζωλη που υπήρξε πρόδρομος του Ρήγα Βελεστινλή και των Φιλικών. Οι Σιατιστινοί αδελφοί Μαρκίδες Πούλιου στη Βιέννη εκδίδουν το πρώτο δημοσιογραφικό όργανο των σύγχρονων Ελλήνων, Εφημερίς. Ο οπλαρχηγός Γεώργιος Νιόπλιος, ο Ιωάννης (Νάνος) Τουρούντζιας και ο Λάμπρος Κασσανδρηνός ήταν μερικοί από αυτούς. Τέλος, ο  Παύλος Νεράντζης ή Καπετάν Περδίκας, που η προτομή του κοσμεί τη Σιάτιστα, συνεχιστής του μεγάλου αγώνα του Παύλου Μελά.

Η Σιάτιστα έχει πολλά έθιμα και παραδόσεις, που συνεχίζονται μέχρι σήμερα με την ίδια χαρούμενη διάθεση. Όλες οι μεγάλες γιορτές είναι αφορμή για χαρά, γλέντι και χορό. Γι' αυτό και κατακλύζεται από κόσμο σε κάθε εκδήλωση.

Περτούλι

 

Αμφιθεατρικά χτισμένο στη δυτική πλαγιά του όρους Φούρκα, σε υψόμετρο 1.090 μ., το Περτούλι είναι ένα από τα πιο παλιά χωριά της Θεσσαλίας. Το χιονοδρομικό κέντρο Περτουλίου, σε απόσταση 3 χλμ., μας επιτρέπει να χαράξουμε πορεία με τα χιονοπέδιλά μας ή να πιούμε τον καφέ μας στο chalet.

Αμπελάκια

Εδώ, σε αυτή την περιοχή της Λάρισας, το 1778 συστάθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός. Πετρόχτιστα σπίτια και αρχοντικά «ξεφυτρώνουν» ανάμεσα σε κυπαρίσσια, όπως η κατοικία του Γεωργίου Μαύρου (Σβαρτς), προέδρου του συνεταιρισμού, που έχει διασωθεί μέχρι σήμερα.

Γνώρισε πολύ μεγάλη οικονομική ανάπτυξη κατά το παρελθόν, χάρη στην επεξεργασία και την βαφή νημάτων με κόκκινο χρώμα που παρήγαγαν από την επεξεργασία του φυτού ριζάρι (ρουβία η βαφική).

Στο περίφημο Ελληνομουσείο, δίδαξαν διάσημοι διδάσκαλοι του Γένους, όπως ο Νεόφυτος Δούκας, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Γρηγόριος Κωνσταντάς, ο Κωνσταντίνος Κούμας και ο Αδαμάντιος Μάναρης, ο οποίος και κληροδότησε στην κοινότητα μέρος της περιουσίας του για τη συντήρηση της σχολής. Αναφέρεται μάλιστα και κάποια συνεργασία του Άνθιμου Γαζή με τον Γρηγόριο Κωνσταντά, με σκοπό την ίδρυση στα Αμπελάκια ακαδημίας, που θα αποτελούσε το κέντρο του νεοελληνικού διαφωτισμού. Στα Αμπελάκια ιδρύθηκε και η πρώτη σκηνή νεοελληνικοϋ θεάτρου.

youropia.gr