Η ανάλυση μιας εξέτασης

Παρότι όλοι μπορούμε να διαβάσουμε μια εξέταση αίματος, δεν είναι βέβαιο ότι είμαστε και τόσο "διαβασμένοι" για να την ερμηνεύσουμε.

Μπορούμε, βέβαια, να αντιληφθούμε ότι τυχόν «μαυρισμένες» τιμές σημαίνουν ότι οι συγκεκριμένοι
δείκτες ξεπερνούν τα όρια -είτε τα ανώτερα είτε τα κατώτερα-, αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτό και πόσο σοβαρό είναι; Αν και ο μόνος αρμόδιος για να ερμηνεύσει τις εξετάσεις μας είναι ο γιατρός, εντούτοις εμείς σας επισημαίνουμε τι μπορείτε να έχετε υπόψη σας ώστε να αποφύγετε τις παρερμηνείες και τις άσκοπες ανησυχίες για την υγεία σας.

3 κατηγορίες εξετάσεων
1 Γενική αίματοςΜε τη γενική εξέταση αίματος ελέγχονται ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων και οι δείκτες μορφολογίας τους, ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων και οι υποκατηγορίες τους, καθώς και τα αιμοπετάλια.

*Ενδείξεις ελλείψεων: Ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων σε συνδυασμό με ορισμένους δείκτες τους, όπως είναι π.χ. οι τιμές του μέσου όγκου τους (MCV) και η μέση περιεκτικότητα αιμοσφαιρίνης (MCH), μπορούν να προσανατολίσουν τον γιατρό στην πιθανότητα ύπαρξης ή όχι στίγματος μεσογειακής αναιμίας, έλλειψης σιδήρου ή έλλειψης βιταμίνης B12 (μεγαλοβλαστικής αναιμίας). Εάν, για παράδειγμα, είναι αυξημένος ο μέσος όγκος ερυθρών (MCV) και παράλληλα έχουμε χαμηλό αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων, τότε υπάρχουν ενδείξεις έλλειψης Β12. Εάν πάλι είναι μειωμένος ο μέσος όγκος ερυθρών (MCV) και αυξημένος ο αριθμός των ερυθρών, τότε υπάρχουν ενδείξεις στίγματος μεσογειακής αναιμίας.

*Αρρωστήσατε πρόσφατα; Ο γιατρός θα μας κάνει αυτή την ερώτηση αν δει εκτός ορίων τις τιμές των λευκών αιμοσφαιρίων ή των υποκατηγοριών τους (π.χ. ουδετερόφιλα, λεμφοκύτταρα, ηωσινόφιλα). Τα λευκά αιμοσφαίρια σχετίζονται με την ανοσία των κυττάρων και οι τιμές τους «μαυρίζουν» (δηλαδή βγαίνουν εκτός των ανώτερων ή των κατώτερων ορίων) όταν περνάμε π.χ. μια ίωση ή μια μικροβιακή λοίμωξη ή έχουμε έξαρση τυχόν αλλεργικών συμπτωμάτων. Μάλιστα, τα λευκά αιμοσφαίρια μπορεί να παραμείνουν εκτός ορίων ακόμη και 10 ημέρες μετά την υποχώρηση των συμπτωμάτων μας.

2 Βιοχημικές: Αναφέρονται σε διάφορα συστατικά του αίματός μας (χοληστερίνη, σάκχαρο, ουρία, κάλιο, νάτριο, κρεατινίνη). Τυχόν αύξηση ή μείωση της ποσότητας αυτών των συστατικών μπορεί να αποτελούν ενδείξεις παθολογικών καταστάσεων.

3 Ορμονολογικές: Μετρώνται οι τιμές ορισμένων ορμονών (π.χ. του θυρεοειδούς, της υπόφυσης) αναλόγως την περίπτωση.

Υγιείς, αλλά εκτός ορίων!
Οι φυσιολογικές τιμές των δεικτών που μετρώνται στο αίμα αποτελούν συμβατικές τιμές που αναφέρονται κατά κύριο λόγο στο 80% του υγιών ενηλίκων. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσοστό 20% των ενηλίκων που εξετάζονται μπορεί να έχουν εκτός ορίων τιμές χωρίς όμως να υποκρύπτονται παθολογικά προβλήματα, επισημαίνουν οι ειδικοί.

Επιπλέον, οι ίδιες οι τιμές των δεικτών δεν παραμένουν αμετάβλητες. Κάθε μικροβιολογικό εργαστήριο έχει την υποχρέωση να παρακολουθεί τις εξελίξεις και να ανανεώνει τα όρια των δεικτών, τα οποία αλλάζουν είτε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είτε από άλλους επίσημους οργανισμούς. Την τελευταία διετία, λόγου χάρη, τα όρια για την LDL «κακή» χοληστερίνη έχουν πλέον τροποποιηθεί και αντί του παλαιού ορίου (κάτω των 150 mg/dL) έχουν θεσπιστεί τρία διαφορετικά όρια (κάτω από 70 mg/dL, κάτω από 100 mg/dL, κάτω από 130 mg/dL), τα οποία εκτιμώνται ανάλογα με τους παράγοντες κινδύνου του ασθενούς (π.χ. ηλικία, κάπνισμα, σάκχαρο, κοιλιακή παχυσαρκία κ.λπ.).

Αποθήκες σιδήρου: Άδειες ή γεμάτες;Αν και οι περισσότεροι κοιτάμε μόνο τον σίδηρο σε μια εξέταση αίματος, η αλήθεια είναι ότι, για να καταλάβουμε πόσο γεμάτες είναι οι αποθήκες σιδήρου στον οργανισμό μας, πρέπει να ελέγξουμε και την τιμή της φερριτίνης, της πρωτεΐνης που μεταφέρει τον σίδηρο στο αίμα και τους ιστούς, ενώ είναι επιφορτισμένη και με την αποθήκευσή του.

Χοληστερίνη: Οι επικίνδυνοι συνδυασμοίΑπό τους πιο ανησυχητικούς συνδυασμούς των τιμών της χοληστερίνης είναι η αυξημένη «κακή» LDL και η χαμηλή «καλή» HDL, επειδή αυτό σημαίνει ότι η πρώτη, που αποφράζει τα αγγεία, υπερτερεί της δεύτερης, που «καθαρίζει» τον αυλό των αγγείων. Ωστόσο, ακόμη και αν οι τιμές της χοληστερίνης (ολικής, LDL, HDL) είναι εντός ορίων, αλλά τα τριγλυκερίδια είναι υψηλά, και πάλι ο γιατρός θα μας συστήσει να προσέξουμε τη διατροφή μας.

«Έχω σάκχαρο;»Αν και οι υψηλές τιμές του σακχάρου δεν αρκούν για να γίνει διάγνωση διαβήτη, εντούτοις το αυξημένο σάκχαρο νηστείας αντικατοπτρίζει κάποιο πρόβλημα στον μεταβολισμό της γλυκόζης και ο γιατρός θα συστήσει περισσότερες εξετάσεις για τη διερεύνησή του (με έλεγχο της νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας, της χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων, της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κ.λπ.).

Φάγατε πολύ κρέας;Εάν τις ημέρες πριν από την εξέταση καταναλώσαμε άφθονο κρέας και ήπιαμε λίγο νερό, τότε είναι πιθανό οι τιμές της ουρίας να είναι υψηλές. Ενδέχεται όμως η υψηλή ουρία να αποτελεί και ένδειξη σοβαρής νεφρικής βλάβης, ιδιαίτερα αν, εκτός από την ουρία, είναι υψηλή και η κρεατινίνη. Ο μόνος αρμόδιος όμως να ερμηνεύσει τις εξετάσεις είναι ο γιατρός. Να σημειωθεί επίσης ότι ορισμένες φορές ο γιατρός ανάλογα με τη μυϊκή μάζα του εξεταζόμενου μπορεί να εκτιμήσει ως παθολογικές τιμές που είναι εντός των φυσιολογικών ορίων ή ως φυσιολογικές τιμές που είναι εκτός ορίων. Οι εντός των ορίων τιμές της κρεατινίνης και της ουρίας, π.χ. σε μια μικρόσωμη και αδύνατη γυναίκα, μπορεί να ανησυχήσουν περισσότερο τον γιατρό από τις αυξημένες τιμές κρεατινίνης ενός μεγαλόσωμου και μυώδους άνδρα, επειδή στην πρώτη περίπτωση ενδέχεται να υποκρύπτουν μια χρόνια νεφρική νόσο, ενώ στη δεύτερη περίπτωση οφείλονται απλώς στη μεγάλη μυϊκή μάζα.

Η «κάμερα» του ήπατοςΤο ήπαρ είναι το «εργοστάσιο» του οργανισμού μας όπου γίνονται όλες οι διεργασίες του μεταβολισμού των τροφών, του αλκοόλ και των φαρμάκων και όπου παράγονται όλες εκείνες οι ουσίες που ο οργανισμός μας χρειάζεται (π.χ. λευκώματα, χοληστερίνη κ.λπ.) για τις λειτουργίες του. Γι’ αυτό και οι δείκτες που αντικατοπτρίζουν την καλή λειτουργία του ήπατος είναι πάρα πολλοί (χολερυθρίνη, αλκαλική φωσφατάση, γ-GT, τρανσαμινάσες κ.λπ.) και ο γιατρός, κοιτώντας τους συνδυαστικά, μπορεί να εκτιμήσει αν το ήπαρ λειτουργεί φυσιολογικά ή αν υπάρχουν προβλήματα (π.χ. φλεγμονή, λιθίαση, ανεπάρκεια).

3 ερωτήσεις στον ειδικό
1 Ο χαμηλός αιματοκρίτης σημαίνει ότι έχω αναιμία;Συνήθως ο χαμηλός αιματοκρίτης υποδηλώνει την ύπαρξη αναιμίας η οποία μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη είτε του σιδήρου είτε της βιταμίνης Β12. Σε καθεμία περίπτωση υπάρχουν διαφορετικοί δείκτες (όπως η φερριτίνη ή η Β12), τους οποίους θα αξιολογήσει ο γιατρός προκειμένου να εντοπίσει το αίτιο της αναιμίας. Να σημειωθεί επίσης ότι ο αιματοκρίτης αποκαλύπτει το ποσοστό των ερυθρών αιμοσφαιρίων που υπάρχουν στο αίμα. Για τη συνολική εκτίμηση της κατάστασης, ο γιατρός λαμβάνει υπόψη του και τους άλλους δείκτες (π.χ. τους MCV, MCH).

2 Πρέπει να ελέγχονται όλες οι ορμόνες του θυρεοειδούς;Ο γιατρός θα συστήσει οπωσδήποτε τον έλεγχο της TSH, που είναι και η πλέον αποκαλυπτική τυχόν προβλημάτων στη λειτουργία του αδένα. Η TSH είναι ορμόνη της υπόφυσης, η οποία όμως ελέγχει την έκκριση των ορμονών του θυρεοειδούς (της Τ3 και της Τ4). Όταν είναι αυξημένη, υπάρχει υποθυρεοειδισμός, ενώ όταν είναι χαμηλή υπάρχει υπερθυρεοειδισμός. Οπότε, υπάρχει περίπτωση να ζητηθεί μόνο ο έλεγχος της TSH και αν αυτή είναι εκτός ορίων, να ζητηθούν περισσότερες εξετάσεις, όπως ο έλεγχος της Τ3 και της Τ4.

3 Πειράζει αν αλλάζω μικροβιολογικό εργαστήριο;Είναι προτιμότερο να κάνετε τις εξετάσεις σας στο ίδιο εργαστήριο προκειμένου ο γιατρός να μπορεί να κάνει ορθή σύγκριση τυχόν διαφορών μεταξύ των τιμών, με δεδομένο ότι τα μηχανήματα (αναλυτές) που χρησιμοποιούν τα εργαστήρια δεν έχουν πάντα την ίδια ευαισθησία.

Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει περισσότερες εξετάσεις ακόμη και σε περιπτώσεις που οι τιμές των αναλύσεων με την πρώτη ματιά είναι εντός των ορίων ή έστω και οριακά αυξημένες.
vita